Fotoğrafçılık kategorisi altındaki bu ilk yazımda sizlere fotoğrafta kompozisyon konusunu anlatmaya çalışacağım. Hemen ardından bir örnek ile konuyu pekiştireceğiz.
Fotoğrafta Kompozisyon
Fotoğraflanacak konunun elemanlarının birliğini sağlama tekniğine kompozisyon denir. Kompozisyonda fotoğrafın elemanlarını en iyi şekilde bir araya getirmeye ve yerleştirmeye çalışırız.
Hangi makinede çekim yaparsak yapalım kompozisyona dikkat etmediğimiz resimler iyi çıkmayacaktır. Tam tersi olduğunda yani kompozisyona dikkat ettiğimizde ise fotoğraflardaki estetik hemen hissedilecektir.
Fotoğrafta iki çeşit kompozisyondan bahsedebiliriz.
1.Açık Kompozisyon (Open Composition)
Fotoğrafçının konunun tamamını değil de bir bölümünü izleyiciye sunduğu kompozisyonlara açık kompozisyon denir. Açık kompozisyonlarda konunun devamı izleyicinin hayal dünyasına bırakılır.
2. Kapalı Kompozisyon (Closed Composition)
Konunun dışında hiçbir hareketin olmadığı ve konunun tamamının izleyiciye sunulduğu kompozisyonlara kapalı kompozisyon denir. Bu tip fotoğraflara hiçbir hareket çerçeve tarafından kesilmez. Sadece fonu oluşturan çevre çerçeveler tarafından kesilebilir.
Kompozisyon Öğeleri
a. Sadelik
Fotoğrafta görünmesini istediğimiz öğeleri bulundurup, görmek istemediklerimizi ise etkisiz hale getirme işlemi fotoğrafımıza sadelik kazandırır. Fotoğrafta sadeliğe ulaşmak için çıkartabildiğimiz öğeleri çıkartmalı, çıkartamadıklarımızı ise alan derinliği ayarlarını yaparak flu yapmalıyız.
b. Şemalar
Fotoğrafı belirginleştirmek için oluşturduğumuz iskelete şema adını veririz. Şema yapısının temelinde öğeleri belirli bir düzene göre dizmek yatar. Şema oluşturmak bir çeşit sadeliktir.
c. Ritim(Rhythm)
Fotoğrafta bulunan öğeler düzenli bir şekilde kendini tekrarladığı durumlara denir. Kimi durumlarda düzenli tekrar aranmaz. Fotoğrafın ritim kazanması için en az 3 öğesi bulunmalıdır. 2 öğenin birbirini tekrar ettiği durumlarda ritim var diyemeyiz.
d. Uyum
Fotoğraftaki öğelerin büyüklüklerinin, renklerinin, şekillerinin, biçimlerinin ve hareketlerinin birbiri desteklemesine uyum denir. Fotoğrafta uyuma dikkat etmek fotoğrafı güçlendirir.
e. Kontrast
Kontrast zıtlık olma durumunu yansıtır. Fotoğrafta öne çıkarmak istediğimiz bir öğe varsa bunu kontrast ile sağlayabiliriz. Örneğin siyah renkli bir öğeyi ön plana çıkarmak için beyaz fon kullanılabilir. Renk zıtlığı, şekil zıtlığı, boyut zıtlığı ve doku zıtlığı kullanabilecğimiz kontrastlar arasında yer alır.
f. Işık (Chiarascuro)
Fotoğrafta öne çıkarmak istediğimiz konunun diğer yerlere göre daha aydınlık olması fotoğrafçıyı amacına ulaştırır. Daha çok ışık alan bölge belirginleşir. Böylelikle o bölgeyi ön plana çıkarmış oluruz. Ayrıca ışık, alan derinliğini etkileyen etmenlerden biridir. Örneğin; sıcak ve soğuk renkleri bir arada kullanarak alan derinliğini arttırabiliriz.
g. Perspektif (Perspective)
Cisimlere yakınlaşıp uzaklaştıkça büyüyüp küçüldüğünü hissederiz. Bu yaşadığımız olay boyut yanılsamasıdır. Cisimlere belirli bir uzaklıktan bakıldığındaki görünümüne perspektif denir.
h. Doku (Texture)
Fotoğrafını çekeceğimiz yüzeyi anlatmak istediklerimize göre düzenleme işlemi dokuyu oluşturur. Cisimler dokularına göre alan derinliği oluşturabilirler. Sert dokulu cisimleri yakındaymış gibi hissederken, yumuşak dokulu cisimleri ise uzaktaymış gibi hissederiz.
i. Keskinlik
– i.1. Netleme Olayına Bağlı Keskinlik
Ön planda görünmesini istediğimiz öğeleri netler, görünmesini istemediğimiz öğeleri ise netsizleştirirsek netleme olayına bağlı kalarak keskinliği ayarlamış oluruz.
– i.2. Işığa Bağlı Keskinlik
Işık anlatmak istediğimiz konuyu izleyiciye sunmakta etkilidir. Işık kullanarak yaşlı birisini daha genç, genç birisini daha yaşlı gösterebiliriz. Ayrıca doğal ışık daha keskin bir özellik verir.
j. Bütünlük
Fotoğraftaki hiçbir öğenin birbirine yabancı ve uyumsuz olmamasına bütünlük denir. Bütünlük içinde olan bir fotoğrafta öğeler birbirine görünmez bir bağ ile bağlıdır. Fotoğrafta bütünlük sağlamak istiyorsak diğer öğeleri ana öğe etrafında toplamalıyız.
k. Denge (Balance)
Fotoğraftaki dengeyi dikey ve yatay çizgiler oluşturur. Simetrik ve asimetrik olmak üzere iki çeşittir. Simetrik dengede eşit cisimlerin dengesi söz konu iken, asimetrik dengede eşit olmayan cisimlerin dengesi söz konusudur.
l. Orantı (Proportion)
Bir fotoğrafta birkaç şekilde oran bulanabilmektedir. Bunlardan birisi ana temanın fotoğraftaki yeri ve büyüklüğü. Bir diğeri ise ana tema dışında kalan öğelerin yerleri ve büyüklükleri. Ve bir diğer oran ise tüm öğelerin fotoğraf boyutuna oranı şeklinde söylenebilir. Aşağıda açıklanan Altın Oran da bunlardan biridir.
AB çizgisini C noktasıyla ikiye ayırdığımız düşünelim. Bu ayrım sonunda AB:AC=AC:CB denklemini elde edersek Altın Oranı sağlamış oluruz. Altın Orana uygun çekilen fotoğraflarda dışsal güzellik ağır basmaktadır.
m. Yer Çekimi
Fotoğrafta öğelerin yer çekimine göre düzgün bir şekilde yer alması gerekmektedir. Eğri duran binalar izleyiciyi rahatsız edecektir. Bu sorunu ortadan kaldırmak için fotoğrafçı fotoğrafı çekmeden önce yer çekimini de hesaba katmalıdır.
Konu anlatımı bittiğine göre şimdi örneğimize geçebiliriz.
tren
Fotoğrafın ana konusu trenin hareket etmesidir. Fotoğrafta bakıldığında trenin flu olması hareketli, diğer objelerin net olması ise o nesnelerin sabit olduğunu göstermektedir.
Anlatılmak istenen konunun tamamı kadrajda yer almadığı için bu fotoğrafın kompozisyonuna açık kompozisyon diyebiliriz. Trenin lokomotifi kadrajda olmadığından dolayı trenin hangi yöne hareket ettiği belli olmamaktadır.
Fotoğrafta tren istasyonun her yerinin değil de sadece trene yakın bölümünün görünmesi fotoğrafa sadelik katmıştır. Tren haricindeki diğer objeler trenin istasyondan geçtiğini belirtmek için kullanılmıştır.
Tren istasyonundaki kolonlar ve kolonların yakınındaki ışıkların düzenli tekrarı kompozisyona ritim katmıştır.
Fotoğraftaki renkler birbirini destekler nitelikte olup, kompozisyonda uyum oluşmasını sağlamıştır. Tren istasyonundaki tentenin koyu tonda olması, trendeki beyaz kısımları dolayısıyla treni ortaya çıkarmıştır.
Fotoğraftaki ışık anlatılmak istenen konuyu yeterince ortaya çıkarmıştır.
Fotoğrafta bulunan tentenin ilerde birleşiyormuş gibi görünmesi, aynı şekilde trenin ve kolonların da ilerde birleşiyormuş gibi görünmesi fotoğrafa perspektif katmıştır. Fotoğrafı inceleyen kişi bunların ilerde birleşmediğini bilir fakat fotoğrafta bunu ortadan kaldırmak mümkün değildir.
Fotoğrafta dikkat dağıtıcı herhangi bir öğenin bulunmaması ve fotoğraftaki tüm objelerin konu ile ilgili olması konuya bütünlük sağlamıştır. Ayrıca fotoğrafta yer çekimine aykırı bir durum yoktur.
Fotoğraftaki 4 noktaya karşılık gelen yerlere Altın Nokta diyoruz. Fotoğraftaki 4 noktanın ikisi ana konunun üzerinde ve diğer ikisi de ana konuya çok yakındır. Bu orantıya göre baktığımızda başarılı bir fotoğraf olarak görebiliriz.
Not : Sitenin taşıma işlemlerinden dolayı bu anlatımda kullandığım fotoğraf silinmişti. Yerine başka bir fotoğraf koydum, anlatımla fotoğraf arasında farklılık olabilir.